Jakie obowiązki pracodawcy i dlaczego?

Nie jestem w stanie wymienić w jednym krótkim artykule wszystkich obowiązków pracodawcy w zakresie bhp, tym bardziej, że wiele zależy od charakteru, rodzaju prowadzonej działalności. Najważniejszym dokumentem czy też aktem prawnym w zakresie stosunków pracy jest kodeks pracy, który normuje prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Jeden z 15. działów kp jest poświęcony w całości bezpieczeństwu i higienie pracy, a w innych działach również można znaleźć artykuły dotyczące bhp. W kp są określone te najważniejsze obowiązki w zakresie bhp (zresztą rozdział I działu X. nosi tytuł: Podstawowe obowiązki pracodawcy), ale również istnieje wiele innych aktów prawnych dotyczących bhp, i to najczęściej wyłącznie bhp.

Art. 207 kp mówi, że za bhp w firmie odpowiada pracodawca, a na tą odpowiedzialność nie ma wpływu zatrudnienie specjalisty ds. bhp. Dlaczego? Bo to nikt inny, tylko pracodawca decyduje jakie środki i na co przeznaczy, jak ma być zorganizowana praca, kiedy można pracownika oderwać od pracy by przeszedł niezbędne szkolenia itd. Oczywiście pracodawca może tą odpowiedzialność scedować na któregoś z podwładnych pracowników, ale pod warunkiem przekazania również odpowiednich uprawnień np. do zakupu urządzeń, środków, odpowiedniego dysponowania czasem pracy pracowników itp.

A po co w takim razie behapowiec? Bo to specjalista o wysokiej wiedzy i doświadczeniu w temacie bhp, którego obowiązkiem jest doradzanie pracodawcy jak najlepiej dbać o bhp pracowników, oraz kontrola, czy wdrożone działania i środki są odpowiednio wykorzystywane, i czy są one wystarczające. To wynika z art. 237¹¹ kp, a także z rozporządzenia w sprawie służby bhp. Przy czym zwracam uwagę, że im większa świadomość odpowiedzialności pracodawcy za bezpieczeństwo pracowników, tym lepsza współpraca z behapowcem, co dalej przekłada się na bezpieczeństwo pracowników. A trzeba dodać, że pracodawca odpowiada karnie z art. 220 kk, gdyż, jak już wyżej napisałem, odpowiada za bhp w firmie. Inaczej więc mówiąc - behapowiec jest dla pracodawcy po to, by pomóc mu zabezpieczyć się przed pozbawieniem wolności do lat 3.

Jakie zatem obowiązki ciążą na pracodawcy? Niezliczone :-) Wynikają one zarówno z kp jak i z różnych innych aktów prawnych, z czego do tych najważniejszych ogólnie obowiązujących należy rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bhp.
Zdaję sobie sprawę, że trudno jest się zastosować do wszystkich przepisów prawnych, tym bardziej, że niejednokrotnie są one niejasne, niekiedy sprzeczne ze sobą, często występują problemy z interpretacją, ale uważam, że bezwzględnie należy tak zorganizować pracę pracownikom i tak ich wyposażyć by pracodawca miał poczucie, że zrobił wszystko, a co najmniej prawie wszystko, by chronić zdrowie i życie pracowników.

Badania lekarza medycyny pracy

O tym, że pracownik powinien mieć aktualne badania lekarza medycyny pracy dopuszczające go do pracy na danym stanowisku i uwzględniające zagrożenia na nim występujące, i że powinien być ten pracownik odpowiednio poinstruowany w zakresie bezpiecznego wykonania pracy wydaje się, że nie trzeba pisać czy mówić, ale często zauważam, że nawet to nie jest dla niektórych pracodawców oczywiste, a szkolenia okresowe bhp raczej się odbywają na papierku niż w rzeczywistości. Muszę zwrócić uwagę, że badanie lekarza medycyny pracy musi być przeprowadzone przed dopuszczeniem pracownika do pracy, a także w odpowiednich przedziałach czasowych jako badanie okresowe.

Szkolenie wstępne

Wydaje się oczywistym, że pracownik przed dopuszczeniem do pracy musi zostać poinstruowany jak daną pracę wykonać, ale już nie tak oczywistym jest dla pracodawców, że trzeba poinstruować tego pracownika jak tą pracę wykonać bezpiecznie. A jeśli to jest doświadczony pracownik, który lata już obsługiwał daną maszynę? To też musi zostać poinstruowany. No bo co, jeśli w poprzedniej firmie swoją pracę wykonywał wadliwie bądź podejmując niepotrzebne ryzyko?

Takie poinstruowanie pracownika przed podjęciem przez niego pracy dzieli się wg przepisów na instruktaż ogólny bhp i instruktaż stanowiskowy, co razem nazywa się szkoleniem wstępnym bhp. Ten pierwszy jest przeprowadzany przez behapowca lub doświadczonego pracownika mającego aktualne szkolenie okresowe bhp, a ten drugi instruktaż przeprowadza pracodawca lub inny pracownik-specjalista, którzy zostali przeszkoleni w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Może na pierwszy rzut oka brzmi to trochę skomplikowanie, ale wcale takie nie jest.
Oczywiście poszczególne szkolenia muszą być odpowiednio udokumentowane, ale o tym może w osobnym artykule.

Ocena ryzyka zawodowego

Trzecim elementem który trzeba spełnić przed dopuszczeniem pracownika do pracy, to należy go zapoznać z oceną ryzyka zawodowego. Wymóg ten został ujęty w przepisach kilkanaście lat temu, ale nadal spotykam się z przypadkami, że pracodawcy po raz pierwszy o tym słyszą, albo oceny zostały przeprowadzone przed ponad dekadą, a w tym czasie wymogi nieco się zmieniły.

Wymóg oceny ryzyka zawodowego wynika z art. 226 kp oraz § 39a rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp. W tym ostatnim są zawarte również warunki jakim ta ocena powinna odpowiadać. Najważniejsze z nich to: wyszczególnienie stosowanych maszyn, narzędzi, materiałów, występujących niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, wykonywanych zadań, stosowanych środków ochrony indywidualnej i zbiorowej, wyniki oceny ryzyka zawodowego dla każdego czynnika środowiska pracy, data przeprowadzenia oceny i osoby dokonujące oceny. Z wynikami tej oceny ryzyka należy zapoznać pracujących na ocenianym stanowisku.

Czy to koniec obowiązków?

Ależ skąd. To dopiero dobry początek. Każdy pracodawca musi odbyć szkolenie okresowe bhp dla pracodawców. Ilu o tym w ogóle wie? A wynika to z kodeksu pracy i wydanego na jego podstawie jednego z rozporządzeń - w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp. Jakie są inne akty prawne obowiązujące pracodawców? To zależy od branży i ew. występujących zagrożeń, ale na pewno poza wyżej wymienionymi warto się zapoznać z:

• rozporządzeniem w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
• rozporządzeniem w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu,
• rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych,
• rozporządzeniem w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy,
• rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe,
• rozporządzeniem w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet,
• rozporządzeniem w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej,
• i wielu innymi, w tym branżowymi (budowlanymi, energetycznymi, górniczymi), czy też związanymi z wypadkami i późniejszym postępowaniem, z chorobami zawodowymi itd.

Podsumowanie

Pracodawca jest obowiązany znać przepisy bhp, stosować się do nich, a odpowiada za to karnie, natomiast pracownik również przepisy jest oboowiązany znać, stosować się do nich, ale odpowiada za to dyscyplinarnie, chyba, że jest jednocześnie kierującym pracownikami z upoważnienia pracodawcy. Jedni i drudzy mogą zapoznać się z tymi przepisami podczas obowiązkowych szkoleń, jak również samodzielnie, a także jedni i drudzy do pomocy mają służby bhp, do których należy odpowiednie doradzanie, które przepisy przy jakiej pracy, jakich zagrożeniach obowiązują i jakie należy stosować.
Przed przyjęciem pracownika do pracy należy skierować go na badanie wstępne, zapoznać go z oceną ryzyka zawodowego na jego stanowisku pracy, a także przeprowadzić instruktaż ogólny bhp i instruktaż stanowiskowy. A w dalszej kolejności dostarczyć mu odpowiednie ubrania robocze, środki ochrony indywidualnej, zadbać by procesy pracy oraz stosowane maszyny i urządzenia były bezpieczne, zadbać o odpowiednie warunki sanitarne, odpowiednie pomieszczenia pracy, itd. itp.

Bezpiecznej pracy życzę
Krzysztof Koterba

Nowości strony obserwuj na: